SPSS’te Veri Girişi Nasıl Yapılır?

Bir çalışmanın verilerini SPSS paket programına girmeden önce Excell programını kullanmak her zaman işimizi kolaylaştıracaktır. Çünkü hem SPSS ağır bir program olduğu için çoğu zaman donma, kasma ve kendi kendine kapatma sorunları ile karşılaşabiliriz. Excell programını kullanarak girdiğimiz verilerin kaybolmamasını güvence altına alabiliriz. Bu yüzden öncelikle Excell programına verilerin nasıl girileceğinden bahsedebiliriz.

1. Adım: Kullanacağımız etiketler için satır ve sütunları belirlemek.

Genellikle çalışmaya katılan katılımcıları etiketlemek için A sütunu ve çalışmamızdaki değişkenlerin etiketlerini 1. Satıra yazıyoruz. Aşağıdaki resimde bu satır ve sütun sarı renge boyanmıştır.

2. Adım: Verilerimizde doğru etiket kullanmak.

Aşağıdaki resim incelendiğinde çalışmaya katılan katılımcılar sırasıyla ID1, ID2, ID3… ID15 şeklinde A sütununda etiketlenmiştir. Buradan da çalışmaya 15 kişinin katıldığını öğrenmekteyiz. Birinci satırda ise değişkenler etiketlenmiştir. Cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi ve medeni durum katılımcılara uyguladığımız sosyodemografik formdan elde ettiğimiz bilgilerdir.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta etiketler eğer birden fazla kelimeden oluşuyorsa bu kelimelerin arasına alt tire (_) konarak bitişik yazılması gerektiğidir. Aksi takdirde SPSS programına aktardığımızda SPSS hata verecektir. Gördüğünüz gibi “Medeni Durum” yerine “Medeni_Durum” şeklinde yazılmıştır. Sosyodemografik bilgileri bu şekilde sırayla yazdıktan sonra çalışmada kullandığımız ölçeğin etiketlenmesine sıra gelmektedir. Kolaylık olsun diye ölçeklerin isimlerinin ilk harflerini kullanabiliriz.

Aşağıdaki resimde kullandığımız ölçek Beck Depresyon Envanteridir ve etiketlemek için ölçek isminin baş harfleri olan “BDE” harfleri kullanılmıştır. Beck Depresyon Envanterinde toplam 21 madde olduğu için ölçek maddeleri BDE1, BDE2… BDE21 şeklinde etiketlenmiştir.

3. Adım: Ölçeklerden elde edilen verilerin girişi

Verilen girişi 2 adımda yapılmalıdır. Birinci adım sosyodemografik verilerin girişidir. Burada kolaylık olsun diye önceden belirlediğimiz bir etiketleme sistemi kullanabiliriz. Önemli olan burada kullandığımız etiketleme sistemini unutmamak için bir yere kaydetmek. Örneğin Cinsiyetin yazılan sütuna erkekler için “Erkek”, kadınlar için “Kadın” yazmak yerine Erkekler için 1, kadınlar için 2 yazabiliriz. Ancak önceden belirtildiği gibi hangi gruba hangi sayı verildiği bir yere not edilmelidir.

Benzer şekilde eğitim düzeyi için ilkokul için 1, ortaokul için 2, lise için 3 ve üniversite için 4 kullanılabilir. Yaş sürekli bir değişken olduğu için aynı şekilde yazılmalıdır. Örneğin sosyodemografik bilgi formunda katılımcı yaşını 28 olarak belirtmişse, biz de burada yaş sütuna 28’i aynen yazıyoruz. Yine Medeni durum için de bekar için 1, evli için 2’yi kullanabiliriz. İkinci adım ise ölçekteki verilerin girişidir. Burada ise ölçeği baz alarak etiketlememiz gerekir.

Ölçekte 1. Sorunun cevap şıkları 1, 2,3,4 şeklinde gidiyorsa ve katılımcı 1’i işaretlemişse biz de Excell programına 1 yazıyoruz. Aşağıdaki resimde Beck Depresyon envanterinin maddelerdeki şıkların 0’dan başlayıp 3’e kadar gittiğini görüyoruz. Bu yüzden katılımcı şıklardan hangisini işaretlemişse biz de Excell programına o sayıyı giriyoruz. Bir sonraki resimde örnek veri girişini görebilirsiniz. Bunu yaptığımız zaman artık Excel programı ile işimiz bitiyor ve isimlendirip kaydediyoruz.

Not: Veriler kesinlikle değiştirilmeyip girilmelidir. Özellikle ters puanlanan maddeleri önce ters puanlayıp sonra Excel’e girmek hata payını artıracaktır. Veriler ham şekilde değiştirilmeden Excel’e girildikten sonra SPSS programında hızlıca ve zaman kaybedilmeden ters puanlanıp, toplam puanlar elde edilecektir.

Verilerimizi örneğin “Ali_Tez_hamveriler” şeklinde isimlendirip birkaç yedeğini almak ve farklı yerlerde kaydetmek faydalı olacaktır.

4. Adım: Verileri Excel’den SPSS’e aktarmak

Öncelikle SPSS paket programını açtığımızda karşımıza aşağıdaki resimdeki gibi iki pencere gelecektir.

Burada üstteki pençeyi kapatabiliriz. Onunla bir işimiz olmayacaktır. Alttaki pencere ise aşağıdaki resimde görüldüğü gibi Excell dosyasına benzeyen bir sayfadır. Burada da aslında iki pencere bulunmaktadır. Yuvarlak içine alınmış ve 1-2 şeklinde işaretlenmiştir. Bu iki kutucuğa tıklayarak pencereler arasında geçiş yapılabilir. İki pencereyi de kullanmamız gerekecektir. Öncelikle birinci pencerede neler yapabileceğimizi görelim.

Burada öncelikle yukarıda bulunan kutuculardan “File” yazan yere tıkladığımızda “Read Text Data” seçeneği çıkacaktır. Oraya tıkladığımızda ise aşağıdaki resimdekine benzer bir sayfa açılacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken iki husus bulunmaktadır. Birincisi açılır pencere “File of Type” yazan yerde “Excel” işaretlenmeli, ikincisi ise “Look in” yazan yerde Excel dosyanızı kaydettiğiniz yeri seçmelisiniz.

Ben masa üstüne kaydettiğim için masa üstünü seçtim. Resimde görüldüğü gibi kaydettiğim dosyayı seçip aşağıda “Open” diyorum. Daha sonra çıkan açılır pencerede ise “OK” diyorum. Artık verilerim SPSS’e aktarılmış oluyor. Burada yapacağım birkaç değişiklikten sonra verilerim hazır hale gelecektir.

5. Adım: SPSS’e aktarılan verileri düzenlemek

Yukarıda SPSS programının iki ana pencereden oluştuğunu söylemiştik (Data View ve Variable View) ve bunları resimde 1-2 şeklinde işaretleyip yazmıştık. SPSS’de verileri düzenlerken 2. Pencereyi açıyoruz. Variable View penceresi aşağıdaki resimdeki gibidir. Burada çalışmamızda kullandığımız değişkenlerimizi düzenleyeceğiz.

Burada bizim için önemli olan yerler aşağıdaki resimde 1’den 4’e kadar işaretlenmiştir. Burada yapacağımız değişiklikleri “SPSS’de veri ve değişken görünümü ve özellikleri” konulu yazımızda detaylı olarak inceleyebilirsiniz.